Tegels: al sinds 4000 jaar geproduceerd volgens vrijwel hetzelfde procedé.
Tegels zijn sinds goed 4000 jaar niet meer weg te denken uit onze binnenhuisinrichting. Maar hebben we al eens stilgestaan bij de vraag welk product dit is, hoe het gemaakt wordt en welke mogelijkheden er ons bij geboden worden? Hier vindt u alles wat u moet weten over dit materiaal dat schoonheid en praktisch nut in zich verenigt en waarin iedereen zijn gading vindt.
Oorsprong en algemene kenmerken
Eigenlijk zijn tegels niets anders dan aarde die in de oven gebakken is. Ingeval het mengsel niet vanaf de eerste keer doorbakken wordt, is het mogelijk om er een laag email op aan te brengen en alles een tweede keer te bakken om zo het gewenste resultaat te bereiken. Sinds een veertigtal eeuwen wordt de werkwijze van de ene generatie op de andere overgedragen, de technieken werden verbeterd, er werden talrijke behandelingsmethodes toegepast en er kwamen de meest diverse benamingen. Volgens de echte specialisten gaat het hier uiteindelijk slechts om nuances.
De eerste voorwerpen uit gebakken aarde dateren uit de prehistorie, toen het vuur ontdekt werd. Betegelde vloeren zoals we ze nu nog kennen zijn meer dan 4000 jaar oud. Er werden er overigens ontdekt in de graven van de Egyptische farao’s.
De nuances tussen gebakken aarde en gres
De eerste essentiële nuances die terug te vinden zijn in tegels hebben te maken met het verschil tussen gebakken aarde en gres. Zoals de benaming reeds te kennen geeft, zijn tegels in gebakken aarde niets anders dan aarde die op 1050° gebakken is. In tegenstelling hiermee is gres eveneens aarde, maar dan kleiachtiger en vermengd met kiezelaarde. Wanneer dit mengsel verhit wordt tot 1300°, is het bijzonder sterk. De eerstgenoemde tegels kunnen een heldere of donkere tint hebben, afhankelijk van hun plaats in de oven. Deze nuances kunnen zeer interessant zijn, aangezien u contrasterende tinten kunt bestellen of net eerder schakeringen uit een meer identiek kleurenpalet. Alles hangt af van uw smaak en voorkeur bij de afwerking van uw huis
Zoals bij alle producten geldt ook hier dat de kleurschakeringen zichtbaarder zijn bij tegels die ambachtelijk vervaardigd werden; industrieel geproduceerde vloerstenen hebben allemaal dezelfde tint. Ambachtelijk gebakken biscuittegels worden met de hand gevormd en zijn in diverse afmetingen en vormen verkrijgbaar: vierkant, rechthoekig, zeshoekig, achthoekig of rond, … u zegt het maar. Biscuittegels worden zo genoemd omdat de ambachtsman net zoals een pasteibakker werkt. De charme van het product zit in het feit dat de vervaardiging geen exacte wetenschap is. Zelfs al zie je weinig verschil, toch is de gelijkenis tussen twee tegels nooit 100%.
Bij grestegels zit het verschil of de nuance bij elke tegel in de dosering van de samenstelling (aarde met kiezelaarde, kaolien, enz.) en in de productiemethode, zoals bij de gebakken aarde. Het meest alledaagse gres dat je op de markt kunt vinden is het steengoed, dat uitgerekt of samengedrukt kan worden om de gewenste vorm te verkrijgen. Hierbij moeten we onthouden dat uitgerekt steengoed een tamelijk rustiek uitzicht heeft. Wie op zoek is naar een steviger tegel moet het dan weer hebben van een samengedrukt model. Aangezien iedereen andere noden heeft, vinden we op de markt uiteraard nog andere types, zoals azuurgres (bedekt met een laagje grijsblauw kobalt), Doultongres (vernis met zout), en tenslotte het fijne gres (gefabriceerd op basis van zachte klei). Daardoor wordt het gres natuurlijk een tikje duurder, maar uiteindelijk wellicht tamelijk voordelig.
Een paar definities
Om de geschiedenis van de tegelvloer goed te begrijpen, is het van kapitaal belang om de termen die in verband hiermee gebruikt worden correct te begrijpen. Eerst en vooral, het email waarover je zo veel hoort, wat is dat? Het is een glasachtige laag, lichtdoorlatend of ondoorschijnend die gelegd wordt op de gebakken massa, of het nu gaat om gebakken aarde of klei. Deze scheikundige verbinding bestaat over het algemeen uit ijzer-, tin-, lood-, mangaanoxide enz. U vraagt zich ongetwijfeld af waar dat goed vooris. Welnu, wanneer de tegels uit de oven komen en te veelof misschien te weinig doorbakken zijn, wordt er vloeibaar email aan toegevoegd en worden ze terug in de oven geplaatst met het oog op een beter resultaat. Het kan ook gebeuren dat de tegels onregelmatigheden vertonen wanneer ze uit de oven gehaald worden. Ook dan wordt er email toegevoegd om alles bij te werken. In dit geval spreken we over efflorescentie.
Sommige professionelen gebruiken de benaming faience voor het mengsel van tegel en email, maar niet iedereen is het hiermee eens. De definitie van faience kan wat verschillen volgens de regio en de vakman die de benaming gebruikt. Sommigen zijn inderdaad de mening toegedaan dat het bij faience gaat over gebakken aarde zonder email. Anderen houden vol dat het gaat om een mengsel van leem, klei en kaolien, terwijl nog anderen beweren dat het hoofdzakelijk kleiachtige aarde is die met tinoxide bedekt werd… In de pottenbakkerij luidt de definitie dan weer dat enkel maar aardewerk bedekt met email de naam faience verdient.